پایگاه اطلاع رسانی شیعیان: یکی از مسائلی که در همه ماه‌ها و به خصوص در ماه مبارک رمضان اهمیت ویژه‌ای دارد مساله اخلاق، خودسازی و تهذیب نفس است. به همین منظور، بر آن شدیم تا در ایام ماه مبارک رمضان که بهار اخلاق و تهذیب است، خلاصه بیانات اخلاقی حضرت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی را به صورت موضوعی (مانند: تقوا، فقر و غنا، دروغ و خیانت، غیبت، زهد، صله رحم، حیا، عفت، گوشه گیری، عفو و گذشت و …) تقدیم مخاطبان گرامی کنیم.

بسم الله الرحمن الرحیم

قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: «صِلُوا ارْحامَکُمْ وَ لَوْ بِالسَّلامِ».

حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند: «صله ارحام خود کنید حتى اینکه سلام کردن باشد».

در آیات و روایات، تأکید فراوانى درباره صله رَحِم شده است. خداوند مى‌‏فرماید: «وَیَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِى الْأَرْضِ أُوْلئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» و کسانى که پیوندهایى را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روى زمین فساد مى‌‏کنند، اینها زیانکارانند.

رحم چه کسانی هستند؟ صله یعنی چه؟

مصداق صله رحم چیست؟ رحم کیانند؟ صله چیست؟ و فلسفه‌‌‏اش کدام است؟ بیشتر مردم صله رحم را مستحب مى‌‌‏دانند و حال آنکه صله رحم یکى از واجبات و قطع رحم یکى از گناهان کبیره است.

ظاهر رحم که در روایات آمده، تمام ارحام را شامل مى‌‏‌شود و دلیلى نداریم که فقط طبقه اوّل ارث، داخل ارحام باشد و طبقات دیگر داخل نباشد، منتها چگونگى‏ صله مختلف است یعنى صله‏‌اى که درباره درجه اوّل مثل پدر، مادر و فرزند است، غیر از آن صله‏‌‌اى است که درباره وابستگان درجه دوم است.

صله چیست؟ صله یک معناى عرفى دارد که داشتن نوعى رابطه است که این رابطه مختلف است، گاهى رابطه به این است که زندگى پدر و مادرى را که در مضیقه هستند تأمین کند، (وجوب نفقه مصداق صله رحم است) و گاهى وجوب نفقه نیست، بلکه خبر داشتن از بیماران آنها و کمک کردن به گرفتاری‌‌ها و مشکلات آنها در حد توان، مصداق صله است، و گاهى با یک سلام، صله رحم صورت مى‌‌‌‏گیرد، به عبارت دیگر طورى باشد که او را بیگانه ندانند.

فلسفه صله رحم چیست؟

اسلام روى مسأله وحدت و انسجام خیلى ‏سرمایه‌‏‌گذارى مى‌‌‏کند به همین جهت وحدت را چند مرحله‌‏اى کرده است، مرحله اوّل وحدت در خانواده و مرحله دوم وحدت در بین فامیل‌ها و مرحله بعد وحدت در کل مؤمنان و جامعه اسلامى است. چرا که همیشه براى اصلاح، تقویت و پیشرفت جامعه، وحدت، از ضروریّات است؛ و با پیشرفت و تقویت تمام واحدهاى کوچک، اجتماع عظیم، خود به خود اصلاح خواهد شد. وحدت هزینه زیادى لازم دارد، در صورتى که تفرقه با یک سوء ظن حاصل مى‌‏شود.

اهمّیت صله رحم تا حدّى است که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى‌‏فرماید: «صِلَهُ الرَّحِمِ تَعْمُرُ الدِّیارَ وَ تَزِیدُ فى الأعمارِ و إن کانَ أهْلُها غَیْرَ أخیارٍ»

پیوند با خویشاوندان شهرها را آباد مى‌‏سازد، و بر عمرها مى‏‌افزاید، هر چند انجام دهندگان آن از نیکان نباشند.

و نیز امام صادق علیه‌السلام مى‏‌فرماید: «صِلْ رَحِمَکَ وَلو بِشَرْبَهٍ مِن ماءٍ، و أفْضَلُ ما یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الأذى‏ عنها»

پیوند خویشاوندى خویش را حتّى با جرعه‏‌اى از آب محکم کن و بهترین راه براى خدمت به آنان این است که (لااقل) از تو آزار و مزاحمتى نبینند.

رسول اکرم صلى الله علیه و آله مى‌‏فرماید: «ثَلاثَهٌ لا یَدْخُلونَ الجَنّهَ: مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ مُدْمِنُ سِحْرٍ وَقاطِعُ رَحِمٍ»

سه گروه هستند که هرگز داخل بهشت نمى‌‏شوند، شراب خواران، ساحران و قطع‌‏کنندگان رحم.

از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله پرسیدند: «إنّ رَجُلًا من خثعم سأل رسول اللَّه صلى الله علیه و آله: أیّ الأعمالِ أبْغَضُ إلَى اللَّهِ؟ فقال: الشِّرْکُ بِاللَّه. قال: ثمّ ماذا؟ قال: قَطِیعَهُ الرَّحِمِ»

زشت‏‌‌ترین عمل در پیشگاه خداوند کدام است؟ فرمود: شرک به خدا. پرسیدند: بعد از آن؟ فرمود: قطع رحم.

امام صادق علیه‌السلام مى‏‌فرماید: «صِلَهُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الحِسابَ یومَ القِیامَهِ وَ هىَ مَنْسَأَهٌ فى العُمُرِ و تَقِىِ مَصارِعَ السّوءِ»

صله رحم حساب روز قیامت را آسان و عمر را طولانى‏ مى‌‏کند، و از مرگ ناگوار جلوگیرى مى‌‏کند.

امام باقر علیه‌السلام از على علیه‌السلام نقل مى‌‏کند که فرمود: «ثَلاثُ خِصالٍ لایَموتُ صاحِبُهُنَّ أَبَداً حتّى یَرى وَ بالَهُنَّ: الْبَغْىُ وقطیعَهُ الرَّحِمِ وَالَیمینُ الکاذِبَهِ یُبارِزُ اللَّهَ بِها»

سه خصلت است که دارندگان آن از دنیا نروند، تا مجازات و نتیجه آن را در دنیا ببینند: ستم‏‌کردن، قطع رحم کردن و قسم‌‏خوردن به دروغ که بوسیله آن با خدا مبارزه شود.