«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ نصیباً من رَحْمَتِکَ الواسِعَهِواهْدِنی فیهِ لِبراهِینِکَ السّاطِعَهِوخُذْ بناصیتی الى مَرْضاتِکَ الجامِعَهِبِمَحَبّتِکَ یا أمَلَ المُشْتاقین»
«خدایا مرا نصیبی (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما و به ادله و براهین روشن خود هدایت فرما و پیشانی مرا بگیر و به سوی رضا و خشنودی که جامع (هر نعمت) است سوق ده بحق دوستی و محبتت ای آرزوی مشتاقان»
شرح دعا (۱)

«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ نصیباً من رَحْمَتِکَ الواسِعَهِ »
«خدایا مرا نصیبی (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما»

رحمت واسعه

رحمت خداوند بسیار وسیع و گسترده است، وسعتی که ما نمی توانیم با قلم و زبان خود آن را وصف نماییم، اما اگرکمی درآیات زیر تامل نماییم:

«الحمدلله الذی خلق السموات و الارض»(۱)
«شکر خداوندی که آسمان و زمین را خلق کرد.»

«له ما فی السموات و ما فی الارض»(۲)
«و برای خداوند است هرچه که در زمین و آسمان است.»

«وسع کرسیه السموات و الارض و لایوده حفظهما »(۳)

«قلمرو علم خداوند از آسمان و زمین فراتر و نگهبانی آسمان و زمین بر او آسان و بی زحمت است».

آنگاه است که در می یابیم که با وسیع بودن حکومت و فرمانروایی ذات اقدس الهی، بی شک رحمت او نیز بسیار وسیع و گسترده است، چنانچه ذات اقدسش می فرماید :

«فَقُلْ رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَهٍ واسِعَهٍ»(۴)

«پس بگو خدای شما دارای رحمت وسیع و بی منتهاست.»

و آن رحمتی است که فراگیر بوده و همگان را از چشمه جوشان و همیشه جاریش سیراب می نماید و نشانه های آن برای همگان روشن و مبرهن است که می توان به بعضی از آنها اشاره نمود. چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در این رابطه فرمودند:

«أَنَّ اَلَّذِی بِیَدِهِ خَزَائِنُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ قَدْ أَذِنَ لَکَ فِی اَلدُّعَاءِ وَ تَکَفَّلَ لَکَ بِالْإِجَابَهِ وَ أَمَرَکَ أَنْ تَسْأَلَهُ

لِیُعْطِیَکَ وَ تَسْتَرْحِمَهُ لِیَرْحَمَکَ وَ لَمْ یجعَلْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ مَنْ یحْجُبُهُ عَنْکَ وَ لَمْ یُلْجِئْکَ إِلَى مَنْ یَشْفَعُ لَکَ إِلَیْهِ

وَ لَمْ یَمْنَعْکَ إِنْ أَسَأْتَ مِنَ اَلتَّوْبَهِوَ لَمْ یُعَاجِلْکَ بِالنِّقْمَهِ وَ لَمْ یَفْضَحْکَ حَیْثُ اَلْفَضِیحَهُ بِکَ أَوْلَى وَ لَمْ یُشَدِّدْ

عَلَیْکَ فِی قَبُولِ اَلْإِنَابَهِ وَ لَمْ یُنَاقِشْکَ بِالْجَرِیمَهِ وَ لَمْ یُوئِسْکَ مِنَ اَلرَّحْمَهِ بَلْ جَعَلَ نُزُوعَکَ عَنِ اَلذَّنْبِ حَسَنَهً

وَ حَسَبَ سَیِّئَتَکَ وَاحِدَهً وَ حَسَبَ حَسَنَتَکَ عَشْراً وَ فَتَحَ لَکَ بَابَ اَلْمَتَابِ وَ بَابَ اَلاِسْتِعْتَابِ فَإِذَا نَادَیْتَهُ سَمِعَ

نِدَاءَکَ وَ إِذَا نَاجَیْتَهُ عَلِمَ نَجْوَاکَ فَأَفْضَیْتَ إِلَیْهِ بِحَاجَتِکَ وَ أَبْثَثْتَهُ ذَاتَ نَفْسِکَ وَ شَکَوْتَ إِلَیْهِ هُمُومَکَ وَ

اِسْتَکْشَفْتَهُ کُرُوبَکَ وَ اِسْتَعَنْتَهُ عَلَى أُمُورِکَ.»(۵)

«خدایی که گنجهای آسمان و زمین در دست اوست،به تواجازه درخواست داده،واجابت آن را به عهده گرفته است،تو را فرمان داده که از او بخواهی تا عطاکند،درخواست رحمت کنی تا ببخشاید،و خداوند بین تو و خودش کسی را قرار نداده تا حجاب و فاصله ایجاد کند ،و تو را مجبور نساخته که به شفیع و واسطه ای پناه ببری ، و در صورت ارتکاب گناه در توبه را مسدود نکرده است ،در کیفر تو شتاب نداشته ،و در توبه و بازگشت بر تو عیب نگرفته است ،در آنجا که رسوایی سزاوار توست رسوا نساخته ، و برای بازگشت به سوی خویش شرایط دشواری مطرح نکرده است،در گناهان تو را به محاکمه نکشیده ، و از رحمت خویش نا امیدت نکرده ،بلکه بازگشت تو را از گناهان نیکی شمرده است ،هر گناه تو را یکی و هر نیکی تو را ده به حساب آورده ، و راه بازگشت و توبه را به روی تو گشوده است . هر گاه او را بخوانی ندایت را می شنود ، و چون با او راز دل گویی راز تو را می داند ،پس حاجت خود را به او بگوی،و آنچه در دل داری نزد او بازگوی ،غم و اندوه خود را در پیشگاه او مطرح کن تا غمهای تو را بر طرف کند و در مشکلات تو را یاری رساند.»

که به طور واضح و روشن نشانه های رحمت الهی را در این کلام نورانی می توان مشاهده نمود . حال با توجه به این که خداوند دارای رحمت واسعه می باشد ،می خواهیم بدانیم که از این رحمت واسعه الهی چه چیزهایی را درخواست نماییم؟که در جواب این سوال نیز اشاره می نماییم به کلام نورانی حضرت علی علیه السلام که فرمودند :

«وَ سَاءَلْتَهُ مِنْ خَزَائِنِ رَحْمَتِهِ مَا لاَ یَقْدِرُ عَلَى إِعْطَائِهِ غَیْرُهُ، مِنْ زِیَادَهِ الْاءَعْمَارِ، وَ صِحَّهِ الْاءَبْدَانِ، وَ سَعَهِ الْاءَرْزَاقِ.ثُمَّ جَعَلَ فِی یَدَیْکَ مَفَاتِیحَ خَزَائِنِهِ، بِمَا

اءَذِنَ لَکَ فِیهِ مِنْ مَسْاءَلَتِهِ، فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ اءَبْوَابَ نِعْمَتِهِ، وَاسْتَمْطَرْتَ شَآبِیبَ رَحْمَتِهِ، فَلاَ یُقَنِّطَنَّکَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ، فَإِنَّ الْعَطِیَّهَ عَلَى قَدْرِ

النِّیَّهِ، وَ رُبَّمَا اءُخِّرَتْ عَنْکَ الْإِجَابَهُ لِیَکُونَ ذَلِکَ اءَعْظَمَ لِاءَجْرِ السَّائِلِ، وَ اءَجْزَلَ لِعَطَاءِ الْآمِلِ، وَ رُبَّمَا سَاءَلْتَ الشَّیْءَ فَلاَ تُؤْتَاهُ، وَ اءُوتِیتَ خَیْرا مِنْهُ عَاجِلاً اءَوْ

آجِلاً، اءَوْ صُرِفَ عَنْکَ لِمَا هُوَ خَیْرٌ لَکَ، فَلَرُبَّ اءَمْرٍ قَدْ طَلَبْتَهُ فِیهِ هَلاَکُ دِینِکَ لَوْ اءُوتِیتَهُ، فَلْتَکُنْ مَسْاءَلَتُکَ فِیمَا یَبْقَى لَکَ جَمَالُهُ، وَ یُنْفَى عَنْکَ وَبَالُهُ، فَالْمَالُ

لاَ یَبْقَى لَکَ وَ لاَ تَبْقَى لَهُ. »(۶)

«و از گنجینه های رحمت او چیزهایی را درخواست کن که جز او کسی نمی تواند عطا کند ،مانند:عمر بیشتر،تندرستی بدن و گشایش در روزی ،سپس خداوند کلیدهای گنجینه های خود را در دست تو قرار داده که به تو اجازه دعا کردن داده،پس هر گاه اراده نمودی می توانی با دعا درهای نعممت خدا را بگشایی ،تا باران رحمت الهی بر تو ببارد…
پس خواسته های تو به گونه ای باشد که جمال و زیبایی تو را تامین،و رنج و سختی را از تو دور کن،پس نه مال دنیا برای تو پایدار و نه تو برای مال دنیا باقی خواهی ماند.»

لذا در این روز از خداوند می خواهیم که ما راشامل رحمت واسعه اش قرار داده و آنچه را که صلاح ماست ،به ما عطا نماید.

شرح دعا (۲)«و اهدنی فیه لبراهینک الساطعه»
«و مرا در این روز به ادله و براهین روشنت هدایت فرما»
منظور از براهینک الساطعه چیست؟

در دعای این روز می خوانیم:
« واهدنی فیه »
«ودر این روز مرا هدایت نما.»

حال می خواهیم بدانیم این هدایت چیست؟ که در جواب می توانیم بگوییم:
« یهدی من یشاء الی صراط مستقیم»(۷)
«خداوند هر که را بخواهد به راه مستقیم هدایت می کند.»

پس این هدایت، هدایت به صراط مستقیم است، حال می خواهیم بدانیم صراط مستقیم چیست؟ که در جواب باید بگوییم:
«ان الله ربی و ربکم فاعبدوه هذا صراط مستقیم»(۸)
«به درستی که خداوند رب من و شماست پس او را بپرستید که این است صراط مستقیم.»

حال چگونه به این صراط مستقیم دست یابیم؟ و طریقه عبادت و بندگی نمودن پروردگار عالمیان را از که بیاموزیم؟ که در پاسخ آن می گوییم:
«لبراهینک الساطعه»
«بوسیله ادله و براهین روشن.»

که این ادله و براهین روشن هیچ چیزی جز آیات قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) نمی باشد. به طوری که:
قرآن:«ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین»(۹)
«این کتابی است که در آن شکی نیست و هدایتیست برای تقواپیشگان».

و پیامبر اکرم (ص) نیز در حدیث ثقلین چنین فرمودند:
«انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی و اهل بیتی، لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض ما ان تمسکتم بهمالن تضلوا ابدا».(۱۰)
«من در بین شما دو چیز گرانبها به امانت می گذارم: کتاب خدا و اهل بیتم، و آن دو هرگز از هم جدا نمی شوند تا اینکه در حوض کوثر بر من وارد شوند، مادامیکه به آن دو تمسک جویید هرگز تا ابد گمراه نشوید.»

لذا در این روزاز خداوند می خواهیم که در این روز ما را به پیروی از قرآن و اهل بیت علیهم السلام یاری نموده و به صراط مستقیم هدایت فرماید…
شرح دعا (۳)«وخذ بناصیتی الی مرضاتک الجامعه بمحبتک یا امل المشتاقین»

«وپیشانی مرا در این روز بگیر و به سوی رضا و خشنودیت که جامع هر (نعمت) است سوق ده. به حق دوستی و محبتت ای آرزوی مشتاقان.»

منظور از « وخذ بناصیتی»چیست؟

ما از خداوند می خواهیم که پیشانی ما را گرفته و به سوی رضا و خشنودیش بکشاند، چرا که پیشانی ،جایگاه سجده مخلوق به ذات اقدس یکتا خالق عالمیان است که هنگامی که بنده به درگاه بی نیازش سجده می نماید، آنگاه است که خود را تسلیم امر پروردگار نموده و خود را در پیشگاه او خوار و ذلیل می داند و در روایات نیز داریم که بهترین حالات بنده هنگامی است که آن بنده در مقابل ذات اقدس الهی سجده می نماید، لذا از خداوند خواستاریم که پیشانی ما را فقط جایگاه سجده نمودن به ذات اقدسش گرداند، نه سجده گاه شیطان (نه فرمانبرداری از شیطان…)

منظور از مرضاتک الجامعه چیست؟

همانطور که قبلا هم توضیح داده شد رضای خداوند بزرگترین سعادتمندی هاست که یک انسان می تواند آن را به دست آورد، و زمانی پروردگار عالمیان از بنده خویش راضی می گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگی را به جا آورد، و هنگامی که بنده از اوامر الهی اطاعت نماید آنگاه است که جمیع وعده های خداوند که در قرآن به ایمان آورندگان بشارت داده شده است برایش محقق خواهد شد،لذا رضای الهی جامع ترین نعمتهای خداوند است که در این روز از او بحق دوستی و محبتش به جمیع بندگان می خواهیم که این رضا و خشنودی را نصیب ما گرداند.

به دنبال رضای الهی باشیم

گاهی اوقات بعضی از انسانها ،تامین بعضی از نیازهای خود را فقط در دست افراد نوع بشر دانسته و از خدای خویش غافل می گردند،به طوری که تمام اوقات خود را برای جلب رضایت بندگان خدا صرف نموده تا به آن هدف و نیاز خود برسند !اما غافل از این که تمام چرخش امور عالم به فرمان ذات اقدس یکتا پروردگار عالمیان است ،و هیچ امری صورت نمی پذیرد مگر به اذن و اراده او ،به طوری که بعضی ها آنقدر ملتمسانه و خاضعانه از دیگران چیزی را درخواست می نمایند که اگر همینگونه از خدای خویش درخواست نمایند ،سریعاًو بدون معطلی به مقصود خود خواهند رسید ،چنانچه در حدیثی رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین فرمودند :

«قالَ اللهُ اَنَا اللهُ لا إله إلا اَنَا خَلَقتُ المُلُوکَ وَقُلُوبُهُم بیَدی، فَأَیُّما قَومٌ اطاعُونی جَعَلتُ قُلُوبَ المُلُوکِ عَلَیهم رَحمه، وایُّما قَوم عَصَونی جعلتَ قلوبَ المُلُوک عَلَیهم سَخِطَه، أَلا لا تَشغِلُوا أَنفسَکُم بسبب المُلُوکِ تُوبُوا ألى اَعطِفُ بقُلُوبِهِم عَلَیکُم»(۱۱)

«خداوند فرمود :من خدای یگانه هستم ،من پادشاهان را خلق کرده ام و دل آنها در دست من است . پس هر قومی که به من اطاعت نمود ،دل پادشاه آن قوم را به آنان مهربان می کنم و هر قومی که به من گناه کند،دل پادشاه آن قوم را به آنان مهربان می کنم و هر قومی که به من گناه کند ،دل پادشاه آن قوم را به آنان خشمناک می سازم.پس آگاه باشید ،به واسطه نزدیک شدن به پادشاهان خود را مشغول نکنید بلکه به من توجه نمایید تا دل پادشاهان را بر شما رئوف تر نمایم.»

و در حدیثی دیگر فرمودند:
«قال الله تعالی:ما مِن مَخلوق یَعتَصم بِمخلُوق دونی الا قَطَعتُ اسباب السموات والارض من دونه، فان سألنی لم اعطه وان دعانی لم اجبه، وما من مخلوق یعتصم بی دون احد من خلقی الا ضَمِنتُ السَّمواتِ والارضَ رَزقَه، فَان دَعَانِی اَجبته. »(۱۲)

«خداوند متعال فرمود :هر مخلوقی به غیر من متوسل شود،وسایل آسمانها و زمین او را قطع می کنم،و اگر از من بخواهد به او عطا نمی کنم و اگر مرا بخواند به وی جواب نمی دهم و هر کسی همه مردم را بگذارد و به من متوسل شود ،من در آسمانها و زمین روزی او را ضمانت می کنم و اگر مرا بخواند ،به وی پاسخ می دهم.»

نکته ها :

۱-منظور از هدایت ،هدایت به صراط مستقیم است.
۲-پیشانی جایگاه سجده مخلوق به ذات اقدس پروردگار عالمیان است.
۳- هنگامی که بنده به درگاه خالق بی نیاز سجده می نمایدآنگاه است که خود را تسلیم امر پروردگار نموده و خود را در پیشگاه او خوار و ذلیل می داند.
۴- زمانی پروردگار عالمیان از بنده خویش راضی می گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگی را به جا آورد.
۵- هنگامی که بنده از اوامر الهی اطاعت نماید آنگاه است که جمیع وعده های خداوند که در قرآن به ایمان آورندگان بشارت داده شده است برایش محقق خواهد شد.
۶- هر مخلوقی به غیر خداوند متوسل شود،خداوند اسباب و وسایل آسمانها و زمین را برای او قطع می نماید و آن بنده به حاجت خود نخواهد رسید.

پی نوشتها:
۱- انعام/۱٫
۲-بقره/۲۵۵٫
۳-همان.
۴-انعام/۱۴۷٫
۵-نهج البلاغه،نامه ۳۱،ص۵۲۸٫
۶-همان ،صص۵۲۸-۵۲۹٫
۷-بقره/۱۴۲٫
۸-آل عمران/۵۱٫
۹-بقره/۲٫
۱۰-حدیث ثقلین(نقل شده از کتب شیعی و سنی).
۱۱-حدیث قدسی،باب یازدهم ،ص۲۴۱،ح۲۳۷٫
۱۲- حدیث قدسی،باب یازدهم ،ص۲۸۴،ح۲۹۶٫